کارتوگرافی
كارتوگرافی تكنيكي است كه با كوچك كردن خصوصيات فضايي (ابعاد) انواع مختلف اجسام
و سطوح بزرگ مثل زمينهاي وسيع قسمتي و یا تمام كره زمين، و يا يك كره آسماني سر و
كار دارد، اين تكنيك پهنه‌هاي وسيع را كوچك مي‌كند تا قابل مشاهده شود.
واژه كارتوگرافي از دو كلمه Cart graphy تشكيل يافته است كه Car ياCartogram به معني
نقشه (آماري جغرافيايي) و graphy به معني ترسيم كردن است.
بنابراين كارتوگرافي دانش تهيه نقشه است و از آنجا كه نمي‌توان قسمتي از سطح كره زمين
را به اندازه واقعي خود بر روي صفحه‌اي تصوير كردبايد عوارض وپديده‌هاي مختلف زمين را
به نسبت معيني كوچك نمود و اين عمل براساس مباني و اصول كارتوگرافي به نحوي انجام
مي‌گيرد كه كاربران با توجه به نسبت كوچك شده و مشخصات فني آن بتوانندبه مقداراصلي
كميت پي‌ببرند.
كارتوگرافي هنر، علم و فن تهيه انواع نقشه است كه طي مراحل مختلف اندازه‌گيري و
محاسبه و ترسيم بخشي يا تمام سطح كره زمين را بر سطحي مستوي با تكيه بر اصول
رياضي و تناسب هندسي به نمايش درمي آورد. تا در ساختار اقتصادي ،فرهنگي ،دفاع ملي،
روابط بين الملل ، تعليم و تربيت ،جهانگردي و موارد متنوع ديگر مورد استفاده قرار گيرد.
کارتوگرافی
كارتوگرافي بيشتر يك هنر است تا علم ؛ چون وظيفه يك كارتوگراف تنها نشان دادن
اطلاعاتي خاص بر روي يك صفحه نيست بلكه بايد اين اطلاعات را به صورت سمبليك ويا
يك سري خطوط كه موجودتيشان از رياضي نشأت مي‌گيرد ،نشان بدهدو براي اين كار،
يك كارتوگراف بايد به گونه‌اي عمل كند كه بيننده ضمن درك مفاهيم ، به ديدن نقشه
علاقه‌مند گردد . يعني در انتخاب سمبل‌ها ، طراحي و رنگ آميزي بايد از اصول زيبا سازي
استفاده بكند.
براي كارتوگرافي چند تعريف علمي وجود دارد كه قبول هر يك از تعاريف و دامنه فعاليت
آن متاثراز وضعيت نقشه برداري و نقشه هاي هر يك از كشورهاي دنياست .باوجود تمام
اختلاف نظرها در تعريف كارتوگرافي به طوركلي دومعنا از كارتوگرافي مستقل مي گردد.
كارتوگرافي عام ، علم ، هنر و فن ساختن نقشه است كه كليه مراحل تهيه نقشه يعني
ژئودزي، عمليات زميني ،فتوگرامتري ، ترسيم و چاپ را شامل مي شود.
اما كارتوگرافي خاص مراحل بعد از برداشت زميني ، فتوگرامتري و يا كلاً اطلاعات اوليه
براي تهيه نقشه را شامل مي شود و در حقيقت قسمت اعظم كار تهيه نقشه محسوب
مي‌گردد. كارهايي از قبيل تنظيم پيش نويس ،تركيب اطلاعات و استفاده از نقشه‌ها و
مدارك مربوطه ، انتخاب شبكه،تعيين علائم و نوشته‌ها ، هماهنگي اطلاعات موجود در
نقشه ، طراحي اطلاعات حاشيه نقشه،انتخاب روش ترسيم وچاپ وتكثير مراحل مختلف
كارتوگرافي خاص راتشكيل مي دهد.درايران چون سازمانها ومؤسسات دولتي وخصوصي،
نقشه هاي مختلف در سطوح گوناگون تهيه مي‌كنندهردومفهوم كارتوگرافي رامي‌توان در
مورد آنها بكار برد . به عنوان مثال يكي از بزرگترين ارگانهاي تهيه نقشه درايران سازمان
نقشه برداري كشور National Cartographic Center است .به طور كلي گردآوري اطلاعات
اوليه و پروراندن و ارائه آن به صورت مطلوب و يابه عبارت ديگر عمليات مربوط به تهيه
نقشه بر عهده كارتوگرافي است .
کارتوگرافی
حاصل كار كارتوگراف و يا به عبارتي زبان كارتوگراف نقشه است و هدف يك كارتوگراف
همواره استفاده از امكانات مختلف براي انتقال اين پيام به بهترين وجه است و يك
كارتوگراف بايد به اين زبان يعني( زبان تصوير) تسلط داشته باشد تا بتواند بااستفاده
كننده ارتباط منطقي داشته باشد . امروزه كارتوگرافي به طور عمده كليه فعاليتهاي
مربوط به آماده سازي نقشه و بهره‌گيري از نقشه را شامل مي شود يعني كارتوگرافي
موضوعاتي نظير آموزش ، نحوه استفاده از نقشه ، مطالعه سير تكاملي كارتوگرافي ،
جمع آوري و بايگاني نقشه، تهيه كاتالوگ و فعاليتهاي مربوط به تهيه فهرست و بالاخره
طراحي و ساختن نقشه ، چارت ، پلان و اطلس را در بر مي گيرد. مراحل تهيه نقشه در
رابطه با نوع نقشه بسيار متنوع و متفاوت است . گر چه روشهاي بهتر نقشه درجزئيات
باهم اختلاف دارند ليكن دراصل از كليت ويژه پيروي مي نمايند وداراي وجوه مشتركي
هستند كه مي توان آنها را اصول روش كارتوگرافي فرض كرد.
هركارتوگرافي در تهيه نقشه بايد از 5 اصل پيروي كند
1 – مقياس
2 – سيستم تصوير
3 – جنراليزه
4 – طراحي
5 – ترسيم و توليد
منبع:کارتوگرافی پیشرفته استاد مومنی.جزوه استادیزدی مقدم دانشکده فنی حرفه ای
انقلاب اسلامی
بدون دیدگاه